Deze vraag doet zich regelmatig voor bij overeenkomsten die langs de traditionele, niet-elektronische weg zijn gesloten. De kantonrechter te Roermond heeft op 11 augustus 2009 een vonnis gewezen in een zaak die diende tussen Orange Nederland Breedband B.V. en de heer X. De heer X had bij Orange een telefoonabonnement afgesloten. De overeenkomst tussen de heer X en Orange was niet via elektronische weg tot stand gekomen. Orange vorderde op enig moment betaling door de heer X van een bepaald bedrag, op grond van een betalingsverplichting die voortvloeide uit de algemene voorwaarden van Orange. De heer X heeft de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden betwist. Maakten de algemene voorwaarden deel uit van de overeenkomst tussen Orange en X en kon Orange daar een beroep op doen? De kantonrechter concludeerde dat de algemene voorwaarden niet van toepassing waren.
Om de algemene voorwaarden op de overeenkomst van toepassing te laten zijn is allereerst noodzakelijk dat bij het sluiten van de overeenkomst ook de algemene voorwaarden tussen partijen worden overeengekomen. Een kwestie derhalve van aanbod (van de ene partij met verwijzing naar diens algemene voorwaarden) en aanvaarding (door de wederpartij). Ook al zijn de algemene voorwaarden bij het sluiten van de overeenkomst niet aan de andere partij overhandigd en dus voor de wederpartij onbekend, door aanvaarding van het aanbod (waarbij naar de algemene voorwaarden werd verwezen) ontstaat een overeenkomst waarop de alge-mene voorwaarden van toepassing zijn.
Kortom, men is zeer snel gebonden aan de algemene voorwaarden. Daar staat evenwel tegenover dat de wet royale mogelijkheden biedt om één of meer bedingen uit de toepasselijke algemene voorwaarden te vernietigen. Een grond waarop zelfs de gehele set algemene voorwaarden vernietigd kan worden is dat de gebruiker (van de algemene voorwaarden) "de wederpartij geen redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen".
Als de gebruiker de wederpartij de set algemene voorwaarden vóór of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand heeft gesteld, heeft de gebruiker de wederpartij een redelijke mogelijkheid geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Hetzelfde geldt wanneer het ter hand stellen van de algemene voorwaarden redelijkerwijze niet mogelijk is, maar de gebruiker de wederpartij vóór het tot stand komen van de overeenkomst er wel op heeft gewezen dat de algemene voorwaarden bij de gebruiker ter inzage liggen of bij een griffie van een gerecht zijn gedeponeerd, alsmede dat zij op verzoek zullen worden toegezon-den. Het redelijkerwijze niet ter hand kunnen stellen van de algemene voorwaarden doet zich bijvoorbeeld voor in situaties waarbij een overeenkomst per telefoon wordt gesloten. Tot slot, voor de situatie waarbij de overeenkomst langs elektronische weg (dus via internet) tot stand is komen, schrijft de wet voor dat de gebruiker de wederpartij een redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen, als hij deze voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij langs elektronische weg ter beschikking heeft gesteld op een zodanige wijze dat deze door hem kunnen worden opgeslagen en voor hem toegankelijk zijn ten behoeve van latere kennisneming. Mocht het langs elektronische weg ter beschikking stellen redelijkerwijs niet mogelijk zijn, dan is voldoende dat langs die weg in ieder geval aan de wederpartij bekend wordt gemaakt waar van de algemene voorwaarden langs elektronische weg kan worden kennisgenomen, alsmede dat zij op verzoek (langs elektronische weg) zullen worden toegezonden.
Als de gebruiker de wederpartij geen redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen, kan de wederpartij een beroep op de vernietigbaarheid van de algemene voorwaarden doen, met als gevolg dat de hele set algemene voorwaarden niet op de overeenkomst van toepassing is.
In de zaak waarover de kantonrechter te Roermond zich moest buigen betrof het een langs niet-elektronische weg gesloten overeenkomst. Orange kon niet bewijzen dat zij de algemene voorwaarden bij het sluiten van de overeenkomst aan de heer X ter hand had gesteld. Orange deelde mede dat deze te zien waren op en gedownload konden worden van de website van Orange. Dat was volgens de kantonrechter te Roermond echter niet voldoende om de algemene voorwaarden van toepassing te doen zijn. De kantonrechter is van oordeel dat alleen in geval de overeenkomst op elektronische wijze tot stand is gekomen, het op de website be-schikbaar stellen van de algemene voorwaarden (inclusief downloadoptie) als "een redelijke mogelijkheid om van de algemene voorwaarden kennis te nemen" kan worden aangemerkt. Nu de overeenkomst tussen Orange en de heer X niet langs elektronische weg tot stand was gekomen hadden de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de heer X overhandigd moeten worden.
De kantonrechter te Haarlem daarentegen kwam eerder tot een tegenovergestelde conclusie door te oordelen dat het gebruik van internet in het huidige tijdsgewricht inmiddels zodanig is ingeburgerd, dat het op elektronische wijze beschikbaar stellen van de algemene voorwaarden gelijkwaardig geacht kan worden aan de feitelijke terhandstelling daarvan. In dat geval was op de offerte overigens wel duidelijk verwezen naar de vindplaats van de algemene voorwaarden op de website van de gebruiker, inclusief de mededeling dat de algemene voorwaarden op verzoek zouden worden toegezonden.
Ktr. Roermond, 11 augustus 2009, www.rechtspraak.nl, ljn: BJ5160
Ktr. Haarlem, 29 augustus 2007, www.rechtspraak.nl, ljn: BB2576
De vraag rijst of hogere rechters de praktische uitleg van de kantonrechter te Haarlem zullen volgen. Volgens de letter van de wet zouden ook in de casus waarover de kantonrechter te Haarlem moest oordelen, de algemene voorwaarden vernietigd kunnen worden. Het advies aan de gebruiker van algemene voorwaarden is derhalve dat deze er vooralsnog verstandig aan doet om de hoofdregel van het traditioneel ter hand stellen te blijven eerbiedigen, al dan niet tezamen met een verwijzing naar haar website. Daarmee kan in ieder geval een beroep op de vernietigbaarheid van de algemene voorwaarden worden voorkomen.