Aansprakelijkheid van werkgever voor verkeersongeval werknemer

De Hoge Raad heeft in een tweetal recente arresten aangegeven hoe ver de aansprakelijkheid van de werkgever gaat als het gaat om de schade die een werknemer lijdt als hij tijdens zijn werk betrokken raakt bij een verkeersongeval.<BR>

In het eerste arrest ging het om een taxichauffeur die als oproepkracht werkte bij een taxicentrale en die in 1994 bij het oversteken van een onbewaakte spoorwegovergang werd aangereden door een trein. De chauffeur liep daarbij ernstig letsel op en werd volledig arbeidsongeschikt voor het werk als taxichauffeur. De taxicentrale had op grond van de CAO voor het taxivervoer een ongevallenverzekering afgesloten die bij blijvende invaliditeit een uitkering van maximaal één jaarsalaris (maar maximaal ƒ 75.000) zou doen. Op grond van die verzekering was bij wijze van voorschot ƒ 50.000 uitgekeerd. Daarnaast had de taxicentrale een schadeverzekering inzittenden gesloten, die een bedrag van ƒ 7.838,64 had uitgekeerd. De werknemer vordert als voorschot op door hem geleden schade een bedrag van &#8364; 25.000.<BR>

In het tweede arrest was sprake van een hooggeplaatste werknemer van een multinational die in 1996 tijdens zijn werk in Duitsland betrokken raakte bij een verkeersongeval en een whiplashtrauma opliep. De andere bij het ongeval betrokken partij werd veroordeeld tot vergoeding van de geleden schade, echter maar voor 75% omdat de werknemer ten tijde van de aanrijding zijn veiligheidsgordel niet droeg. De werknemer vordert van de werkgever vergoeding van de resterende 25% van de schade.<BR>

In beide gevallen had het gerechtshof als hoogste feitelijke rechter vastgesteld dat de werkgever zijn zorgplicht voor veilige werkomstandigheden niet had geschonden, zodat de gevorderde schadevergoeding niet op schending van die zorgplicht kon worden gebaseerd. Aansprakelijkheid en daaruit voortvloeiende verplichting tot betaling van schadevergoeding kan dan alleen worden gebaseerd op

de eisen van goed werkgeverschap en/of de eisen van redelijkheid en billijkheid. Betoogd werd dat de eisen van goed werkgeverschap c.q. de eisen van redelijkheid en billijkheid met zich meebrengen dat de werkgever de schade vergoedt die de werknemer in de uitoefening van zijn functie oploopt, ook als de werknemer die zelf heeft veroorzaakt, tenzij die schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.<BR>

De Hoge Raad overweegt uitdrukkelijk dat geen onbeperkte aansprakelijkheid van de werkgever bestaat voor schade die de werknemer in de uitoefening van zijn werk lijdt. Van een verplichting tot schadevergoeding is sprake als de werkgever nalaat zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te geven als redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn functie schade lijdt. Buiten het geval van schending van deze zorgplicht acht de Hoge Raad een verplichting van de werkgever tot vergoeding van de schade van de werknemer slechts mogelijk wegens strijd met de eisen van goed werkgeverschap. Voor wat betreft werknemers die werkzaamheden verrichten waarbij zij als bestuurder van een motorvoertuig betrokken kunnen raken bij een verkeersongeval overweegt de Hoge Raad dat de werkgever gehouden is zorg te dragen voor een behoorlijke verzekering. Over de omvang van de dekking van de verzekering zegt de Hoge Raad dat die dient af te hangen van de bestaande verzekeringsmogelijkheden (met het oog op de hoogte van de premie) en de heersende maatschappelijke opvattingen. Voor het geval van schade veroorzaakt door opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer behoeft de verzekering geen dekking te verlenen.

In beide gevallen vernietigt de Hoge Raad de arresten van het gerechtshof omdat onderzocht moet worden of de werkgever zorg had gedragen voor een voldoende verzekeringsdekking.

Gelet op de beschikbaarheid van deze verzekeringen tegen aanvaardbare premies is de Hoge Raad van oordeel dat de werkgever aansprakelijk is voor schade die de werknemer lijdt doordat hij als bestuurder van een auto betrokken raakt bij een verkeersongeval tijdens werktijd. De werkgever die zijn werknemer als bestuurder van een motorvoertuig aan het verkeer laat deelnemen heeft te zorgen voor een ongevallenverzekering en/of een schadeverzekering inzittenden. Zorgt de werkgever daar niet voor, dan is hij aansprakelijk voor de schade die de werknemer lijdt door het ontbreken van verzekeringsdekking. Strikt genomen zou die schade dan overigens nog gedekt kunnen zijn door de aansprakelijkheidsverzekering van de werkgever. Eerder heeft de Hoge Raad uitgemaakt dat woon-werkverkeer niet gezien dient te worden als verkeer waarbij de werkgever aansprakelijk is voor ongevallen, behalve wanneer sprake is van door de werkgever georganiseerd vervoer van collega’s.<BR>

De schade die de werknemer lijdt als gevolg van deelname aan het verkeer als bestuurder van een motorvoertuig behoeft niet slechts te bestaan uit letselschade. Die schade kan ook bestaan uit beschadiging van de eigen auto van de werknemer. Daarover zegt de Hoge Raad ook nog iets dat van belang is, namelijk dat denkbaar is dat de werkgever aan zijn verplichting tot verzekering van het risico van schade voldoet door de werknemer financieel in staat te stellen zelf voor een behoorlijke dekking te zorgen, mits de werkgever dat aan de werknemer voldoende duidelijk maakt. Een bepaling omtrent de vergoeding van reiskosten die bepaalt dat de werkgever niet aansprakelijk is voor schade die de auto van de werknemer tijdens zakelijk gebruik oploopt lijkt dus rechtsgeldig, als de vergoeding tevens een deel inhoudt voor de premie van de verzekering van dat risico. De vraag is dan wel of in de maximaal fiscaal toelaatbare vergoeding van reiskosten (&#8364; 0,19 per kilometer) redelijkerwijs steeds ook een deel begrepen kan worden geacht dat groot genoeg is om die verzekeringspremie te omvatten. Wellicht is onder omstandigheden een hoger (alsdan deels belaste) vergoeding noodzakelijk. Overigens bestaan er op de verzekeringsmarkt inmiddels ook producten die het risico dekken dat de werkgever wordt aangesproken tot vergoeding van de schade aan de auto van de werknemer.