Eenzijdige wijziging arbeidsvoorwaarden door de werkgever

Bij de Tweede Kamer is een wetsvoorstel aanhangig dat voorziet in de wijziging van de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) en van titel 7.10 (inzake de arbeidsovereenkomst) van het nieuw Burgerlijk Wetboek. Als dit wetsvoorstel wet wordt, zal het zogenaamde "arbeidsreglement" uit de wet verdwijnen. Dit arbeidsreglement is een weinig gebruikte mogelijkheid om algemeen geldende arbeidsvoorwaarden aan werknemers op te dringen. Mits aan bepaalde voorwaarden voldaan is, wordt het niet aanvaarden van het reglement namelijk beschouwd als een opzegging van de arbeidsovereenkomst door de werknemer. Eén van de voorwaarden is dat de ondernemingsraad met het reglement heeft ingesteld.
In het wetsvoorstel, wordt ook het zogenaamde "eenzijdige wijzigingsbeding" aan banden gelegd. Dit eenzijdige wijzigingsbeding wordt vaak opgenomen in een algemene regeling van arbeidsvoorwaarden, indien een werkgever (om aan het instemmingsrecht van de ondernemingsraad te ontkomen) de werknemer daaraan wil binden, niet door middel van een "arbeidsreglement", maar door middel van verwijzing daarnaar in de individuele arbeidsovereenkomst. In het "eenzijdige wijzigingsbeding" behoudt de werkgever zich dan vaak de bevoegdheid voor de algemene arbeidsvoorwaarden in de toekomst eenzijdig te wijzigen, ook al maken die voorwaarden in feite deel uit van de individuele arbeidsovereenkomst. Na de afschaffing van het reglement zullen algemene regelingen van arbeidsvoorwaarden steeds gelding hebben op grond van verwijzing in de individuele arbeidsovereenkomst. Dit was voor de wetgever reden de "eenzijdige wijzigingsbedingen" aan banden te leggen. Eenzijdige wijziging van bepalingen van een arbeidsovereenkomst zal na invoering van het wetsvoorstel nog slechts mogelijk zijn indien de werkgever bij de wijziging een zodanig zwaarwichtig belang heeft dat het belang van de werknemer dat door de wijziging zou worden geschaad daarvoor naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid moet wijken. Dit wordt vermoed het geval te zijn (en de werknemer zal alsdan het tegendeel moeten bewijzen) indien de wijziging van de betreffende arbeidsvoorwaarde(n) voortvloeit uit een C.A.O. dan wel uit een regeling die in overeenstemming met de ondernemingsraad is vastgesteld.

De regeling van het "eenzijdige wijzigingsbeding" is niet beperkt tot bedingen in algemene arbeidsvoorwaarden, maar kan ook bedingen in de arbeidsovereenkomst zelf betreffen. Dit betekent dat de mogelijkheid tot eenzijdige wijziging van de arbeidsovereenkomst (bijvoorbeeld een functieverlaging of een verlaging van het salaris bij functieverlaging) in de wet is geregeld, zij het onder zeer stringente voorwaarden. Van de mogelijkheden die de wet biedt kan echter alleen gebruik gemaakt worden indien de arbeidsovereenkomst ook de mogelijkheid biedt tot eenzijdige wijziging. Het verdient daarom aanbeveling om dit beding (in gevallen waarin dit mogelijk is) nu reeds in de arbeidsovereenkomst op te nemen.