Flexibiliteit en zekerheid: de puntjes op de i

Met het naderen van de invoeringsdatum van de wet flexibiliteit en zekerheid op 1 januari 1999 worden wij steeds vaker door cliënten benaderd met vragen over deze wet. Dat geeft ons aanleiding U nog eens op een drietal aspecten van de wet te wijzen.

1. De nieuwe wet maakt het mogelijk arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd te verlengen, zonder dat na het verstrijken van de verlengde duur een ontslagvergunning noodzakelijk is om de arbeidsovereenkomst te beëindigen. Het ver-lengen is gebonden aan grenzen. Maximaal drie overeenkomsten (dus: twee verlengingen) kunnen worden aangegaan binnen 36 maanden (inclusief eventuele tussenpozen, zie hierna). Zodra de duur van 36 maanden wordt bereikt wordt de arbeidsovereenkomst omgezet in één voor onbepaalde tijd en kan deze niet meer zonder ontslagvergunning worden beëindigd. De werkgever die niet wil dat hij de arbeidsovereenkomst alleen na verkrijging van een ontslagvergoeding mag opzeggen, moet dus voorkomen dat de arbeidsovereenkomst 36 maanden duurt. Het aangaan van drie aansluitende arbeidsovereenkomsten van een jaar moet dan worden ontraden, omdat de totale duur dan precies één dag te lang is.
2. Om een nieuwe periode van 36 maanden (min één dag, zie boven) of een nieuwe keten van drie arbeidsovereenkomsten te kunnen aangaan moet tussen het einde van een arbeidsovereenkomst en het begin van een volgende meer dan drie maanden verstrijken. In de wet is de betreffende bepaling op een moeilijk leesbare manier geformuleerd. Ook wij hebben ons daardoor op dit punt aanvankelijk vergist. In Arbeidsrecht Aktueel van december 1997 is abusievelijk vermeld dat een tussenpoos van drie maanden voldoende zou zijn om opnieuw "veilig" een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd te kunnen aangaan. Dit moet dus tenminste zijn: drie maanden en één dag.
3. Bijzondere regels van overgangsrecht zijn vast-gesteld voor de situatie waarin een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd vóór 1 januari 1999 is aangegaan en na 1 januari 1999 eindigt. Deze regels komen er op neer dat op het eindigen van deze overeenkomst de oude wet van toepassing blijft. Dat betekent dat een eerste arbeidsovereenkomst van rechtswege eindigt en dat een verlengde arbeidsovereenkomst alleen van rechtswege eindigt als bij CAO een uitzondering op de wet ter zake is geregeld of als na het eindigen van de vorige overeenkomst en het aangaan van de onderhavige overeenkomst meer dan 31 (dus: tenminste: 32) kalenderdagen zijn verstreken. Zodra echter een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd na 1 januari 1999 wordt verlengd is op het eindigen van de verlengde arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd de nieuwe wet van toepassing, waarbij voor het beoordelen van het aantal reeds aangegane arbeidsovereenkomsten en de termijn van 36 maanden de arbeidsovereenkomsten die zijn aangegaan voor 1 januari 1999 worden meegeteld. Een nadere wetswijziging is toegezegd voor de situatie dat een voor 1 januari 1999 verlengde arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd na 1 januari 1999 eindigt en dan voor de tweede maal wordt verlengd. Omdat op grond van bovenstaande regels op de beëindiging van de tweede overeenkomst de huidige wet van toepassing is, zou de reeds verlengde arbeidsovereenkomst (behoudens uitzondering bij CAO) niet zonder ontslagvergunning kunnen eindigen. Zou de overeenkomst nu na 1 januari 1999 voor de tweede maal worden verlengd dan zou op het eindigen van de derde overeenkomst de nieuwe wet van toepassing zijn. Mits sinds het aangaan van de eerste overeenkomst minder dan 36 maanden is verstreken, zou dat betekenen dat de derde overeenkomst wel zonder ontslagvergunning zou kunnen eindigen. Dit ongerijmde gevolg zal bij nadere wetswijziging worden weggenomen. Eenmaal onder de oude wet opgebouwde rechtsbescherming van de werknemer gaat dan door de invoering van de nieuwe wet niet verloren.