Werkgever aansprakelijk voor schade als gevolg van illegaal gedownloade software

Een werkgever die door de leverancier van software aansprakelijk werd gesteld voor schade als gevolg van het illegaal kopiëren van software, kon zich niet beroepen op het feit dat zij er van niet op de hoogte was dat een werknemer de software illegaal had gekopieerd.

Het bedrijf maakte gebruik van software die een softwareleverancier had vervaardigd voor het maken van driedimensionale tekeningen (Computer Aided Design ofwel “CAD”). Daarvoor had het bedrijf van de softwareleverancier zeven licenties gekocht voor het gebruik van het programma op zeven werkplekken. In het programma was een beveiligingsmechanisme ingebouwd waardoor gesignaleerd werd zodra door een computer een illegale kopie van de software werd gebruikt. Aldus werd door de softwareleverancier gesignaleerd dat in augustus en september 2015 drie maal illegaal gebruik gemaakt werd van een legale kopie van het programma op een computer die bij het bedrijf in gebruik was. De softwareleverancier nam geen halve maatregelen en vroeg aan de voorzieningenrechter van de rechtbank verlof om beslag te mogen leggen op computers en daarop aanwezige software van het bedrijf. Nadat het verlof verleend was, legde de deurwaarder beslag op de computer waarop de software illegaal was gekopieerd. Vervolgens startte de softwareleverancier een procedure bij de rechtbank, waarin onder verbeurte van een dwangsom gevorderd werd dat het bedrijf het illegale gebruik van de software zou staken en dat de door de deurwaarder in bewaring genomen computer zou worden afgegeven aan een onafhankelijke deskundige om de illegale software (voor zover nog aanwezig) daarvan te verwijderen. Verder werd schadevergoeding gevorderd bestaande uit ruim € 50.000 wegens gederfde licentievergoeding, ruim € 12.000 wegens gederfde onderhoudsvergoeding, ruim € 16.000 wegens waardevermindering van auteursrechten en € 5.000 wegens kosten van vaststelling van aansprakelijkheid. Het bedrijf verweerde zich met de stelling dat zij niet aansprakelijk was voor de geleden schade omdat zij niet op de hoogte was van het illegaal kopiëren van de software, dat zij dat niet had kunnen voorkomen en dat de software ook gemakkelijk van internet te downloaden was.
De rechtbank stelde voorop dat alleen nog vastgesteld moet worden of het bedrijf aansprakelijk gehouden kon worden voor het illegaal kopiëren van de software door een werknemer. Op grond van de wet is het bedrijf aansprakelijk voor schade die een derde lijdt als gevolg van een fout van een ondergeschikte, als de kans op deze fout door de opdracht tot het verrichten van de taak van de ondergeschikte is vergroot en het bedrijf zeggenschap heeft over de gedragingen van de ondergeschikte waarin de fout is gelegen. Onderzocht moet worden of voldoende verband bestaat tussen de fout van de ondergeschikte en de hem opgedragen taak. Het bedrijf betwistte dit functionele verband omdat de werknemer de software niet nodig had voor de door hem uit te oefenen taak, maar de rechtbank is van mening dat dat niet is waar het om gaat. Het gaat er om of de kans op de fout is vergroot door de aan de werknemer opgedragen werkzaamheden. Dat was volgens de rechtbank het geval omdat aan de werknemer “administrator”-rechten waren verleend, waardoor de werknemer software kon opslaan op de computer. Dat het bedrijf niet op de hoogte was van het kopiëren van de software, doet volgens de rechtbank niet ter zake. Bovendien bleek volgens de rechtbank dat het bedrijf daarvan wel op de hoogte was, omdat geprobeerd was de software te verwijderen direct nadat bekend geworden was dat beslag werd gelegd. Het functionele verband bleek verder uit het feit dat de software ook legaal door andere werknemers werd gebruikt en dat de illegale kopie tijdens werktijd was gebruikt op een computer van het bedrijf. Het verweer van het bedrijf dat zij niet kon voorkomen dat haar werknemers illegaal software kopiëren op een computer van het bedrijf stuitte af op het feit dat het bedrijf zeggenschap had over de werknemer. Of de werknemers gevolg hadden gegeven aan instructies van het bedrijf op dat punt, deed volgens de rechtbank bovendien niet ter zake omdat op grond van de wet een risicoaansprakelijkheid op haar rustte, zodat schuld van de werkgever niet was vereist.
De vorderingen van de softwareleverancier werden daarop toegewezen, al werd de gevorderde schadevergoeding toegewezen tot een lager bedrag omdat de illegale software maar een beperkt aantal keren in een beperkte periode was gebruikt. Uiteindelijk moest naast bijna € 9.500 aan proceskosten een bedrag van € 13.750 worden betaald wegens gederfde licentie- en onderhoudsvergoeding en een bedrag van € 5.000 wegens kosten ter vaststelling van de aansprakelijkheid.

Ter vermijding van schadevergoedingsclaims wegens het gebruik van illegale software doen bedrijven er goed aan om maatregelen te treffen teneinde het illegaal gebruik van software te voorkomen. Daarbij is aan te bevelen om de “administrator”-rechten van computers die het mogelijk maken om software te installeren, slechts toe te kennen aan een beperkt aantal werknemers die er dan natuurlijk op dienen toe te zien dat alleen legale software wordt gebruikt. De schuld in de schoenen van de werknemer schuiven is alleen mogelijk als duidelijk sprake is van een activiteit die met het werk niets van doen heeft.