Premieheffing werknemersverzekeringen in toekomst door de belastingdienst?

Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) is belast met de uitvoering van de werknemersverzekeringen. Het gaat dan om zowel de premieheffing als het beoordelen van aanvragen en het verstrekken van uitkeringen inzake de WW, de WAO en de Ziektewet. Inzake de Ziekenfondswet verzorgt het UWV alleen de premieheffing. Reeds in 1991 heeft de Commissie Stevens ("Graag of niet") er voor gepleit de premieheffing voor de werknemersverzekeringen onder te brengen bij de belastingdienst, zodat werkgevers voor de inhouding en afdracht van loonbelasting, premies volksverzekeringen en premies werknemersverzekeringen nog maar met ÈÈn instantie te maken zouden hebben. Met name de bedrijfsverenigingen (destijds nog bestuurd door werkgevers- en werknemersorganisaties) hebben zich daar steeds tegen verzet. De nieuwe directeur van het UWV (de heer Joustra) heeft onlangs echter te kennen gegeven voorstander te zijn van overdracht van de premieheffing naar de belastingdienst. De inmiddels demissionaire Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft zich achter het voorstel van de heer Joustra geschaard. Onomstreden is het voorstel echter niet: de CDA-fractie in de Tweede Kamer heeft zich als tegenstander uitgesproken, met het argument dat de premies geen publieke zaak zijn, maar een zaak van werkgevers en werknemers.

De tendens in de richting van een grotere rol van de belastingdienst op het gebied van de sociale zekerheid is reeds langer zichtbaar. Sinds jaar en dag worden de premies volksverzekeringen door de belastingdienst geheven. De premieheffing door de WAZ gebeurt ook door de belastingdienst. De belastingdienst is ook degene die vaststelt of een zelfstandige verzekerd is op grond van de Ziekenfondswet. En onlangs is bepaald dat de door de belastingdienst af te geven verklaring arbeidsrelatie bepalend is voor de vraag of verzekeringsplicht wegens het bestaan van een fictieve dienstbetrekking ontbreekt vanwege het verrichten van werkzaamheden in de zelfstandige uitoefening van een beroep of bedrijf. Tenslotte is bij de Tweede Kamer een wetsontwerp aanhangig (Wet administratieve lastenverlichting en vereenvoudiging in socialeverzekeringswetten, afgekort: Walvis) waarbij het premieloon en het uitkeringsloon voor de sociale verzekeringen worden gelijkgetrokken en het loon voor de sociale verzekeringen een deel wordt van het fiscaal loon.
Of de premieheffing werknemersverzekeringen daadwerkelijk wordt overgedragen aan de belastingdienst zal vooral afhankelijk zijn van het regeerakkoord dat na de Tweede Kamerverkiezingen in mei zal worden gesloten. Als daartoe al wordt besloten, zullen de noodzakelijke wettelijke maatregelen de nodige tijd vergen, voordat het daadwerkelijk zo is. Aansluiting bij de invoeringsdatum van Walvis (2005!) ligt voor de hand.
Overdracht van de premieheffing werknemersverzekeringen naar de belastingdienst zou de werkgevers ongetwijfeld een bepaalde mate van administratieve lastenverlichting brengen. Maar de problemen die inherent zijn aan de aard en inrichting van de werknemersverzekeringen maken dat de premieheffing complex zal blijven, ook als die door de belastingdienst wordt uitgevoerd. De premieheffing van de werknemersverzekeringen zal van de belastingheffing blijven verschillen doordat aan de verzekeringen ook een uitkeringsaspect zit. En regelingen als de premiedifferentiatie in de WAO maken dat de heffing in elk geval niet op dezelfde voet als de heffing van de loonbelasting zal kunnen plaatsvinden.