Geen minimumloon zorgverleners met familierelatie

Bronnen:

• Wet van 29 maart 2017 tot wijziging van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag in verband met het van toepassing verklaren van die wet op nader bepaalde overeenkomsten van opdracht, Staatsblad 2017, nummer 290
  
• Besluit van 20 december 2017, houdende wijziging van het Besluit minimumloon en minimumvakantiebijslag inzake een tijdelijke uitzondering van het wettelijk minimumloon voor een bestaande groep zorgverleners met een familierelatie in verband met bijzondere omstandigheden, Staatsblad 2017, 506 

---

Als gevolg van de Wet van 29 maart 2017 tot wijziging van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag in verband met het van toepassing verklaren van die wet op nader bepaalde overeenkomsten van opdracht (Staatsblad 2017, nummer 290) vallen sinds 1 januari 2018 overeenkomsten van opdracht in bepaalde gevallen ook onder de werking van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML). Het gaat dan om personen die:

• tegen beloning;
• arbeid verrichten;
• op basis van een overeenkomst van opdracht;
• anders dan in de zelfstandige uitoefening van een beroep of bedrijf.  
  

Bij de hervorming van de langdurige zorg en ondersteuning per 1 januari 2015 is er voor gekozen om met betrekking tot vergoedingen voor informele ondersteuning of zorg uit het persoonsgebonden budget aan te sluiten bij de daarvoor reeds ontstane uitvoeringspraktijk, waarbij hulp in familieverband werd verleend. Het gaat dan bijvoorbeeld om het oppassen van grootouders op kinderen om een ouder of mantelzorger te ontlasten. Door deze keuze bleef het mogelijk om pragmatische en doelmatige oplossingen te realiseren, die afgestemd waren op concrete situaties waarin zorg of ondersteuning nodig was.

In de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 is daarbij echter de verplichting opgenomen om voor deze zorg een arbeidsovereenkomst, overeenkomst van opdracht of overeenkomst van vervoer op te stellen. Een formele overeenkomst was nodig om controle en uitbetaling uit het persoonsgebonden budget door de Sociale verzekeringsbank mogelijk te maken.

In de praktijk werd voor een dergelijke overeenkomst meestal gekozen voor een overeenkomst van opdracht, omdat van een arbeidsovereenkomst geen sprake was aangezien de familieverhouding overheerste en een gezagsverhouding daardoor ontbrak. Doordat de overeenkomst van opdracht per 1 januari 2018 onder de werking van de WMLging vallen, ontstond het onbedoelde effect dat de budgethouder minimumloon verschuldigd werd aan zijn familieleden.

Om dit te voorkomen heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het Besluit minimumloon en minimumvakantiebijslag gewijzigd door in een nieuw artikel 2aa te bepalen dat niet als dienstbetrekking te gelden heeft de arbeidsverhouding van degene:

• die krachtens een overeenkomst van opdracht tegen beloning maatschappelijke ondersteuning of zorg verleend, indien zijn beloning door de opdrachtgever wordt bekostigd met een persoonsgebonden budget; en
• die persoon een bloed-of aanverwant in de eerste of tweede graad dan wel de echtgenoot, geregistreerde partner of andere levensgezel is van degene met wie de overeenkomst is gesloten; en
• waarvan de overeenkomst door de Sociale verzekeringsbank vóór 1 januari 2018 is goedgekeurd of geadministreerd; en
• die met zijn opdrachtgever voor de verleende zorg een tarief is overeengekomen dat (omgerekend) lager is dan € 10,93 per gewerkt uur (overeenkomend met het wettelijk minimumloon inclusief vakantietoeslag op basis van een 36-urige werkweek).
  

Overeenkomsten die na 31 december 2017 worden afgesloten zullen aan de WML moeten voldoen, ook als het overeenkomsten met familieleden betreft. Voor overeenkomsten die vanaf 1 januari 2018 worden gesloten zal de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in de uitvoeringsregelingen van (onder meer) de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 voorlopig de mogelijkheid opnemen om in situaties waarin vanuit sociale en morele overwegingen vrijwillige zorg en ondersteuning wordt gegeven (bijvoorbeeld in een familierelatie) toch bekostiging vanuit het persoonsgebonden budget mogelijk te maken in de vorm van kleine vrijwilligersvergoedingen. Die oplossing zal echter niet gelden voor bestaande situaties. Daarom wordt voor bestaande situaties de WML tijdelijk buiten toepassinggesteld middels de wijziging van het Besluit minimumloon en minimumvakantiebijslag. Het gaat daarbij om een tijdelijke bepaling die op 1 januari 2019 vervalt. Voor die tijd moet een structurele oplossing tot stand worden gebracht.