Loonbeslag

Beslag is een handeling waarmee goederen worden onttrokken aan de vrije beschikkingsmacht van een ander. De feitelijke beschikkingsmacht over die goederen behoeft daarmee niet aan die ander te worden ontnomen. Als bijvoorbeeld beslag wordt gelegd op een woning, betekent dat nog niet dat de eigenaar de woning niet meer kan bewonen. De feitelijke beslissingsmacht kan echter wel aan de ander worden onttrokken. Als bijvoorbeeld beslag wordt gelegd op een auto, kan dat gepaard gaan met gerechtelijke bewaring, waarbij de zaken aan een derde in bewaring worden gegeven. Dan is ook de feitelijke beschikkingsmacht aan de eigenaar van de auto onttrokken.

Onttrekking van goederen aan het beslag is een strafbaar feit . Maar het beslag heeft ook civielrechtelijke gevolgen: onttrekking aan het beslag levert een onrechtmatige daad op jegens de beslaglegger en het maakt de eigenaar van de goederen relatief beschikkingsonbevoegd , hetgeen betekent dat de eigenaar niet aan de beslaglegger kan tegenwerpen dat hij het besla-gen goed vervreemd (verkocht) of bezwaard heeft (bijvoorbeeld met een pandrecht of hypo-theekrecht), al kan er vervolgens wel sprake zijn van bescherming van verkrijgers die te goeder trouw zijn, als de eigenaar een beslagen goed toch probeert te vervreemden of te bezwaren. Eerst nadat de beslaglegger is voldaan is een eventuele vervreemding of bezwaring van het goed rechtsgeldig.

Beslag kan plaatsvinden op allerlei soorten goederen. Het kan gelegd worden op roerende en onroerende zaken, maar ook op vorderingen. Bij een beslag op vorderingen spreken we van een derdenbeslag : het beslag wordt gelegd onder een derde, te weten de schuldenaar van de vordering. Bestaat die vordering uit het verkrijgen van loon van de werkgever en wordt dus beslag gelegd onder de werkgever, dan spreken we van loonbeslag. Voor loonbeslag gelden in de wet echter in grote lijnen geen afwijkende regels ten opzichte van een ander derdenbeslag.

Er is ook onderscheid mogelijk naar gelang het doel van het beslag. Beslag kan een middel zijn om rechten uit te oefenen. Dan spreken we van een executoriaal beslag . Voor een executoriaal beslag is in beginsel vereist dat de schuldeiser van een vordering beschikt over een veroordelend vonnis van de rechter , dat onherroepelijk is geworden  of dat door de rechter "uitvoerbaar bij voorraad” is verklaard . Er zijn ook andere mogelijkheden dan een rechterlijk vonnis om een zogenaamde "executoriale titel” (dat wil zeggen: de machtiging om tot tenuitvoerlegging van een verbintenis over te gaan) te verkrijgen. Bijvoorbeeld: als verbintenissen zijn vastgelegd in een notariële akte leveren deze een executoriale titel op . En ook een dwangbevel van de fiscus levert een executoriale titel op .

Beslag kan echter ook een middel zijn om rechten te behouden tot het moment waarop de uitoefening mogelijk is. Dan wordt beslag gelegd om te voorkomen dat verhaal voor een vordering onmogelijk is geworden (c.q. door de schuldenaar onmogelijk is gemaakt) tegen de tijd dat een schuldeiser ter zake van een vordering een veroordelend rechterlijk vonnis heeft kunnen verkrijgen. Een dergelijk beslag noemen we een conservatoir beslag . 

Een conservatoir beslag kan een executoriaal beslag worden doordat de schuldeiser in de ingestelde procedure een veroordelend vonnis en daarmee een executoriale titel heeft verkregen en dit vonnis aan de schuldenaar heeft betekend . Pas als het beslag executoriaal van aard wordt, zal degene onder wie het beslag gelegd is verplicht zijn tot afgifte c.q. betaling. Over de periode waarin degene onder wie het beslag gelegd is als gevolg van het beslag geen betaling heeft kunnen doen, is geen wettelijke rente verschuldigd . 

Loonbeslagen kunnen zowel executoriaal als conservatoir van aard zijn, maar zijn in de praktijk meestal executoriale beslagen.

Het beslag wordt gelegd door een deurwaarder, die daarvoor een exploot uitbrengt aan degene onder wie het beslag wordt gelegd . Bij een loonbeslag is dat de werkgever. De deur-waarder deelt dan aan degene die het goed onder zich heeft mede dat hij het in beslag neemt. Loonbeslag wordt gelegd doordat de deurwaarder een exploot opmaakt, waarin hij de werkgever beveelt om de beslagen vordering niet te voldoen en dus het loon hetzij onder zich te houden (conservatoir beslag) hetzij aan de beslaglegger te voldoen (executoriaal beslag). Het exploot zelf wordt door de deurwaarder afgegeven aan de schuldeiser die beslag gelegd heeft. Degene onder wie het beslag gelegd wordt en de schuldenaar krijgen van de deurwaarder een afschrift van het exploot.

Na het leggen van het beslag moet het beslagexploot door de deurwaarder binnen acht dagen aan de schuldenaar worden betekend, het zogenaamde "overbetekenen” .

Executoriaal beslag kan worden gelegd zodra de beslaglegger een "executoriale titel” heeft. Meestal betekent dat, dat de schuldenaar door de rechter moet zijn veroordeeld. Bij het leggen van executoriaal beslag op roerende en onroerende zaken (dus niet bij een executoriaal derdenbeslag) moet eerst bij deurwaardersexploot aan de schuldenaar een bevel zijn betekend dat hij binnen twee dagen aan de executoriale titel moet voldoen . 

Voor het leggen van conservatoir beslag heeft een schuldeiser voorafgaand verlof nodig van de voorzieningenrechter van de rechtbank . Die verleent het verlof doorgaans na een zeer marginaal onderzoek van de juistheid van de vordering van de schuldeiser en zonder de schuldenaar te horen. Bij een conservatoir loonbeslag moet de rechter de schuldenaar echter juist wel horen .

Is de schuldenaar het niet met het beslag eens, dan kan hij een kort geding tegen de beslagleggende schuldeiser aanspannen, waarin hij de opheffing van het beslag vordert . Een dergelijk kort geding wordt een executie-kort geding genoemd. Het is dan echter de beslagen schuldenaar die aannemelijk moet maken dat de schuldeiser geen vordering heeft. Daartegenover staat dat de schuldeiser die (achteraf) ten onrechte beslag legt, de schade moet vergoeden die de schuldenaar daardoor lijdt.

Wie verlof vraagt voor het leggen van conservatoir beslag wordt door de voorzieningenrechter verplicht binnen een bepaalde tijd een "vordering in de hoofdzaak” aanhangig te maken, waarin de rechtmatigheid van de vordering van de schuldeiser dient te worden vastgesteld . Wordt deze procedure niet tijdig aanhangig gemaakt, dan vervalt het gelegde beslag.

De Ontvanger heeft ten aanzien van de werkgever voor de belastingaanslagen betreffende rijksbelastingen de mogelijkheid van het leggen van vereenvoudigd derdenbeslag . Wordt dat beslag bij de werkgever gelegd, dan spreken we van het instellen van een loonvordering. Het beslag wordt gelegd door de vordering van de Ontvanger op te nemen in een beschikking. De Ontvanger moet dan wel echter eerst een dwangbevel aan de werknemer hebben betekend en daarna zeven dagen tevoren kennis hebben gegeven aan de werknemer dat de Ontvanger voornemens is bij de werkgever een loonvordering in te stellen.

De Raad voor de kinderbescherming en het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen kunnen voor alimentatieverplichtingen beslag leggen door een afschrift van de beschikking van de rechter met een schriftelijke kennisgeving aan de werkgever toe te zenden, welke de werkgever dan voor "gezien” moet retourneren. Voor de beslaglegging is dan geen deurwaardersexploot nodig. Het beslag is gelegd zodra de werkgever deze kennisgeving heeft teruggezonden. 

Het Centraal Juridisch Incassobureau kan door middel van een schriftelijke kennisgeving loonbeslag leggen voor de betaling van administratieve sancties wegens overtreding van verkeersvoorschriften .

Ook gemeentes hebben het recht om vereenvoudigd derdenbeslag te leggen op dezelfde wijze zoals de Ontvanger dat mag doen .

Opheffing van het beslag kan geschieden door de rechter, maar ook door een brief van de beslaglegger (of namens deze diens advocaat of de deurwaarder die het beslag heeft gelegd) waarin deze mededeelt het beslag op te heffen. Een conservatoir beslag vervalt ook als in de gestarte juridische procedure de vordering van de schuldeiser is afgewezen en tegen het vonnis niet tijdig een rechtsmiddel (zoals hoger beroep) is aangewend, zodat het in kracht van gewijsde is gegaan .

 

De werkgever is verplicht om binnen vier weken na het leggen van het beslag verklaring te doen van de vorderingen die door het beslag zijn getroffen . Daartoe wordt door de deurwaarder een formulier  aan de werkgever ter beschikking gesteld. Vermeld dient te worden:

a. of de werkgever aan de werknemer iets verschuldigd is of uit een ten tijde van het beslag reeds bestaande rechtsverhouding (de arbeidsovereenkomst) verschuldigd zal worden, dan wel of  de werkgever al dan niet iets voor de werknemer onder zich heeft;

b. de aard en het beloop van de door het beslag getroffen vorderingen en eventueel de tijdsbepalingen of voorwaarden die daaraan zijn verbonden;

c. een gespecificeerde opgave van de door het beslag getroffen zaken c.q. vorderingen;

d. een opgave van eventuele andere beslagen met vermelding van de deurwaarders die ze hebben gelegd en de tijdstippen waarop ze zijn gelegd;

e. een opgave van de aan de werkgever bekende pandrechten die op door het beslag getroffen goederen rusten, met vermelding van de pandhouders;

f. verdere gegevens die voor het vaststellen van de rechten van partijen dienstig mochten zijn.

Als de werkgever in gebreke blijft met het doen van de wettelijk verplichte verklaring, kan hij op vordering van de schuldeiser worden veroordeeld tot betaling van het bedrag waarvoor beslag is gelegd . De werkgever moet dan wel eerst door de schuldeiser in gebreke zijn gesteld.

Als de werkgever na het afleggen van de verklaring bemerkt dat de afgelegde verklaring onjuist is, is hij bevoegd deze te wijzigen of te herroepen . De werkgever loopt dan wel het risico door de schuldeiser op grond van onrechtmatige daad aansprakelijk te worden gesteld voor geleden schade.

Is de verklaring eenmaal afgelegd, maar is de schuldeiser het daarmee niet eens, dan kan de schuldeiser de werkgever binnen twee maanden dagvaarden tot het afleggen van een verklaring voor de rechter . Is sprake van een conservatoir derdenbeslag dan gaat de termijn voor de schuldeiser om de door de werkgever afgelegde verklaring te betwisten pas lopen nadat vier weken is verstreken te rekenen vanaf het moment waarop de executoriale titel (doorgaans het rechterlijk vonnis waarbij de werknemer tot betaling is veroordeeld, maar het kan bijvoorbeeld ook een dwangbevel van de belastingdienst of een notariële akte zijn) aan de werkgever is betekend .

Is sprake van een executoriaal beslag dan dient de werkgever na het afleggen van de verklaring de volgens de verklaring verschuldigde gelden af te dragen aan de deurwaarder . 

Wordt beslag gelegd vanwege alimentatieverplichtingen, dan geldt de verplichting tot betaling echter al vanaf de dag van de beslaglegging . 

Indien door meer schuldeisers (executoriale) beslagen zijn gelegd, dan betaalt de werkgever ten behoeve van de gezamenlijke beslagleggers aan de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd . Deze verdeelt de opbrengst van de executie volgens de regels van de wet .

De werkgever is op vordering van de Ontvanger die vereenvoudigd derdenbeslag legt, verplicht om de belastingaanslagen van de werknemer te betalen, voor zover het loon vatbaar is voor beslag. Als het loon niet vatbaar is voor beslag moet de werkgever toch 10% van het loon gebruiken voor de betaling van de belastingschulden van de werknemer . Vanwege de preferentie van de vorderingen van de Ontvanger , dient de Ontvanger te worden betaald voordat eventuele andere beslagleggers worden voldaan.

Het College voor zorgverzekeringen kan ter zake van werknemers die al zes maanden de premie voor de zorgverzekeringen niet betaald hebben een bestuursrechtelijke premie vaststellen ter grootte van 130% van de gemiddelde premie voor de basisverzekering  en de werkgever verplichten om die op het netto inkomen van de werknemer in te houden . Deze verplichte inhouding is geen beslag en moet ook plaatsvinden als loonbeslag is gelegd , maar pas nadat loonbelasting en sociale premies zijn betaald . De verplichting van de werkgever tot betaling van de bestuursrechtelijke premie is niet verschuldigd op grond van een beslag en de betaling geschiedt dan ook steeds aan het College voor Zorgverzekeringen en (indien sprake is van andere loonbeslagen) niet aan de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd . Als de werkgever de premie niet inhoudt op de betaling van het loon aan de werknemer, is de werkgever zelf verplicht om de premie te betalen .

Loonbeslag is volgens de wet mogelijk op vorderingen van de werknemer op de werkgever die ten tijde van het beslag bestaan of die ten tijde van het beslag voortvloeien uit een bestaande rechtsverhouding, en op roerende zaken van de werknemer die de werkgever onder zich mocht hebben . In het exploot van beslaglegging wordt dit door de deurwaarder dan ook doorgaans letterlijk zo verwoord. Het is dan aan de werkgever om te bepalen wat onder het beslag valt.

Aangenomen wordt dat vergoedingen van daadwerkelijk gemaakte onkosten niet onder het loonbeslag vallen .

Indien de loonvorderingen van de werknemer op voorhand zijn overgedragen (gecedeerd) of verpand zijn aan een derde, dan doorkruist het beslag deze overdracht of verpanding niet .

Indien een werknemer werkzaamheden verricht tegen een onevenredig lage vergoeding, mag de schuldeiser er van uitgaan dat de werkgever tenminste een redelijke vergoeding aan de werknemer betaalt, zodat het beslag rust op die redelijke vergoeding .

Bij het loonbeslag geldt een beslagvrije voet . De hoogte van de belastingvrije voet is afhankelijk van de leeftijd en de gezinssituatie  en bedraagt 90% van de toepasselijke bijstandsnorm . De beslagvrije voet wordt vervolgens verhoogd met de netto woonkosten (woonkosten verminderd met huursubsidie)  en de premie voor de zorgverzekering . Het aantal verschillende varianten met bijbehorende beslagvrije voeten is daardoor groot en doorgaans sluiten deurwaarders bij hun exploten informatie bij over de verschillende bijbehorende beslagvrije voeten. Bovendien wijzigen de bedragen van de bijstandsnormen per halfjaar. Om deze redenen wordt hier afgezien van het vermelden van de in elke situatie toepasselijke beslagvrije voeten. 

De beslagvrije voet wordt verminderd met andere inkomsten van de werknemer . Als ook deze andere bronnen van inkomsten worden beslagen, wordt de beslagvrije voet op elke bron van inkomen naar rato toegepast.  Ook met het inkomen van de echtgeno(o)t(e) wordt bij het bepalen van de beslagvrije voet rekening gehouden.

Wijzigingen in de beslagvrije voet dienen door de beslaglegger te worden doorgegeven aan de werkgever . Als de werknemer aandringt op hantering van een hogere beslagvrije voet, doet de werkgever er goed aan dit met de beslaglegger af te stemmen voordat hij daartoe overgaat.

De werknemer is verplicht aan de deurwaarder die beslag legt zijn bronnen van inkomsten op te geven . Op die manier kan de deurwaarder de beslagvrije voet berekenen. De deurwaarder moet van die beslagvrije voet opgave doen aan de werknemer . Zo lang de werknemer geen opgave van zijn inkomsten heeft gedaan, wordt de beslagvrije voet gehalveerd . De deurwaarder kan omtrent de bronnen van inkomsten zelf ook informatie inwinnen bij derden waarvan de deurwaarder vermoedt dat zij periodieke betalingen aan de werknemer doen  en kan bij het UWV informatie inwinnen omtrent degenen waarvan uit de polisadministratie blijkt dat zij periodieke betalingen aan de werknemer doen .

Wordt beslag gelegd onder een derde, zoals de werkgever, dan is die derde na het leggen van het beslag niet meer bevoegd tot betaling aan de schuldenaar, de werknemer . Betaalt de werkgever toch, dan is de beslaglegger bevoegd om van de werkgever te verlangen dat hij voor de tweede maal betaalt. De derde moet voor die tweede betaling dan verhaal zien te plegen op de werknemer .

De werkgever behoudt het recht om vorderingen die hij op de werknemer heeft te verrekenen, maar alleen indien de vordering van de werkgever op de werknemer (die zich in allerlei vormen kan voordien) voortvloeit uit dezelfde rechtsverhouding (meestal: de arbeidsovereenkomst) als de vordering van de werknemer op de werkgever (meestal: de vordering tot loonbetaling) of indien de vordering van de werkgever op de werknemer al voor het beslag verkregen was en opeisbaar is geworden. 

 

• Wat zijn de consequenties als de werkgever ondanks het loonbeslag toch volledig uitbetaalt?
  Deze betaling bevrijdt de werkgever niet van zijn betalingsverplichting . De werkgever moet daarom opnieuw betalen aan de schuldeiser die beslag heeft gelegd. Voor de dubbele betaling moet de werkgever verhaal zien te vinden bij de werknemer .

• Vanaf welk moment dient de afdracht aan de deurwaarder plaats te vinden?
  De werkgever is verplicht om binnen vier weken na het leggen van het beslag verklaring te doen van de vorderingen die door het beslag zijn getroffen . Is sprake van een executoriaal loonbeslag (zoals vrijwel steeds het geval is) dan dient de werkgever na het afleggen van de verklaring de volgens de verklaring verschuldigde gelden af te dragen aan de deurwaarder . Het verschuldigde loon c.a. behoeft niet eerder te worden afge-dragen dan op het moment waarop de werkgever dat loon c.a. verschuldigd is .

• Moet onderscheid worden gemaakt tussen conservatoire en executoriale beslagen?
  Ja, in die zin dat de werkgever in beide gevallen een verklaring dient af te leggen , maar dat alleen in geval van een executoriaal loonbeslag ook afgedragen dient te worden . De meeste loonbeslagen zijn executoriale beslagen.

• Wat zijn de gevolgen van het loonbeslag voor de arbeidsovereenkomst?
  Het loonbeslag is in beginsel geen grond om de arbeidsovereenkomst te kunnen beëindigen, ook al zit de werkgever in de praktijk opgescheept met een werknemer die maar moeilijk te motiveren zal zijn omdat hij door te werken niet meer overhoudt dan met niet werken (namelijk alleen het bedrag van de beslagvrije voet), zeker als sprake is van een uitzichtloze situatie als het om het aflossen van de schulden gaat.

• Wat als het loonbeslag niet correct is?
  Als het loonbeslag niet correct gelegd is, dan kan de werkgever niet bevrijdend betalen aan de beslaglegger en moet het loon gewoon aan de werknemer worden betaald. In de praktijk zal van een "niet correct gelegd” loonbeslag met name sprake zijn als het loonbeslag is gelegd onder een rechtspersoon waarvan de naam in het exploot van de deurwaarder niet geheel juist is aangeduid. Het doet daarbij niet ter zake of de rechtspersoon zoals die in het exploot van de deurwaarder is beschreven een andere rechtspersoon is dan die welke de werkgever is, dan wel een niet bestaande rechtspersoon. Indien het beslag is gelegd onder een verkeerde maar wel bestaande rechtspersoon, is het beslag overigens wel rechtsgeldig maar treft het geen doel omdat de werknemer geen vorderingen op de betreffende rechtspersoon heeft of zal krijgen. De betreffende rechtspersoon kan volstaan met het afleggen van een verklaring waaruit volgt dat aan de werknemers niets verschuldigd is of wordt. Overigens zal de situatie dat onder een verkeerde rechtspersoon loonbeslag is gelegd zich niet snel voordoen, aangezien de deurwaarder bij het UWV informatie inwinnen omtrent degenen waarvan uit de polisadministratie blijkt dat zij periodieke betalingen aan de werknemer doen . De deurwaarder kan dus zien welke werkgever aangifte loonheffing heeft gedaan betreffende de loonbetaling aan de werknemer.

• Waartoe is de werkgever verplicht als werknemer uit dienst treedt?
  De werkgever behoeft dat niet aan de deurwaarder te melden en kan volstaan met het verder achterwege laten van de afdracht aan de deurwaarder.

• Welk rentepercentage wordt gehanteerd bij het vaststellen van de omvang van de schuld waarvoor loonbeslag is gelegd?
  Dat hangt af van de aard van de vordering die de schuldeiser op de werknemer heeft. Veelal zal sprake zijn van de wettelijke rente van artikel 6:119 van het Burgerlijk Wetboek, maar het kan ook zijn dat in de overeenkomst waaruit de vordering van de schuldeiser voortvloeit (of in de algemene voorwaarden die daarop toepasselijk zijn) een andere rente is afgesproken. 

• Geldt loonbeslag ook op betalingen aan de werknemer ter zake van ontslagvergoeding?
  
  Het loonbeslag ligt op hetgeen in het exploot van beslaglegging is beschreven. In de praktijk betekent dat het beslag geldt ten aanzien van alle vorderingen van de werknemer op de werkgever die ten tijde van het beslag bestaan of die ten tijde van het beslag voortvloeien uit een bestaande rechtsverhouding, en op roerende zaken van de werknemer die de werkgever onder zich mocht hebben . De betaling van de ontslagvergoeding is ook een vordering die de werknemer op de werkgever heeft en die in voorkomend geval onder het beslag zal vallen.

• Geldt het loonbeslag ook ten aanzien van: 
  
  - de werkgeversbijdrage in de pensioenpremie?
  De verplichting tot het betalen van een werkgeversbijdrage in de pensioenpremie is een vordering van de werknemer op de werkgever die ten tijde van het beslag bestaat of die ten tijde van het beslag voortvloeit uit een bestaande rechtsverhouding (de arbeidsovereenkomst) en valt dus onder het loonbeslag.
  
  - de bijdrage van de werkgever aan de personeelsvereniging?
  De verplichting van de werkgever tot het betalen van een bijdrage aan de werkgeversvereniging ten behoeve van de werknemer is een vordering van de werknemer op de werkgever die ten tijde van het beslag bestaat of die ten tijde van het beslag voortvloeit uit een bestaande rechtsverhouding (de arbeidsovereenkomst) en valt dus onder het loonbeslag.
  
  - de werkgeversbijdrage in de premie van door de werkgever ten behoeve van de werknemer afgesloten verzekeringen (bijvoorbeeld WGA-gat; WGA-excedent)?
  De verplichting van de werkgever tot het betalen van een werkgeversbijdrage in de premie van verzekeringen is een vordering van de werknemer op de werkgever die ten tijde van het beslag bestaat of die ten tijde van het beslag voortvloeit uit een bestaande rechtsverhouding (de arbeidsovereenkomst) en valt dus onder het loonbeslag.
  
  - de werkgeversbijdrage aan de levensloopregeling?
  De verplichting van de werkgever tot het betalen van een werkgeversbijdrage aan de levensloopregeling is een vordering van de werknemer op de werkgever die ten tijde van het beslag bestaat of die ten tijde van het beslag voortvloeit uit een bestaande rechtsverhouding (de arbeidsovereenkomst) en valt dus onder het loonbeslag.
  
  - alimentatieverplichtingen?
  Indien de Raad voor de kinderbescherming of het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen beslag legt ter zake van alimentatieverplichtingen van de is dat een beslag van gelijke rangorde als andere beslagen. De werkgever dient het bedrag van het loon dat de beslagvrije voet te boven gaat gewoon te betalen aan de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd. Deze zorgt voor verdeling onder de schuldeisers die beslag hebben gelegd.

• Wat zijn de gevolgen van het loonbeslag voor nabetalingen die na het einde van de arbeidsovereenkomst plaatsvinden?
  
  Tenzij het beslag na het einde van de arbeidsovereenkomst zou zijn opgeheven (hetgeen doorgaans alleen het geval zal zijn als alle schulden van de werknemer aan de schuldeiser zijn voldaan) vallen ook deze nabetalingen onder het loonbeslag. In de praktijk ligt het beslag immers op alle vorderingen van de werknemer op de werkgever die ten tijde van het beslag bestaan of die ten tijde van het beslag voortvloeien uit een bestaande rechtsverhouding, en op roerende zaken van de werknemer die de werkgever onder zich mocht hebben .

• Geldt loonbeslag nog als een werknemer eerst uit dienst treedt en na het verstrijken van een bepaalde tijd weer opnieuw bij de werkgever in dienst treedt?
  
  In de praktijk ligt het beslag (zie het exploot van de deurwaarder) op alle vorderingen van de werknemer op de werkgever die ten tijde van het beslag bestaan of die ten tijde van het beslag voortvloeien uit een bestaande rechtsverhouding. Weliswaar is het loonbeslag dat tijdens de eerste arbeidsovereenkomst is gelegd waarschijnlijk nooit opgeheven, maar de nieuwe arbeidsovereenkomst zal toch (mogelijkerwijs tenzij sprake zou zijn van een "schijn uitdiensttreding” direct gevolgd door een "nieuwe indiensttreding”) hebben te gelden als een nieuwe rechtsverhouding die ten tijde van het beslag nog niet bestond, zodat het beslag niet geldt voor vorderingen van de werknemer op de werkgever ten aanzien van salaris op grond van die nieuwe arbeidsovereenkomst. Wel is natuurlijk steeds een nieuw loonbeslag mogelijk.

• Kan bij een werkgever ook loonbeslag worden gelegd voor schulden van de echtgenoot van de werknemer waarmee de werknemer in gemeenschap van goederen gehuwd is?
  
  Ja, het loon van de echtgenoot die in gemeenschap van goederen gehuwd is valt in de gemeenschap  en voor een schuld van een echtgenoot die in de gemeenschap valt, kunnen de goederen van de gemeenschap (waaronder de loonvordering van de werknemer) worden uitgewonnen .

• Mag de werkgever eigen vorderingen verrekenen met het loon alvorens aan de beslaglegger te betalen?
  N.B.: In het algemeen is steeds de vraag of de vordering van de werkgever op de werknemer voortvloeit uit dezelfde rechtsverhouding (meestal: de arbeidsovereenkomst) als de vordering van de werknemer op de werkgever (meestal: de vordering tot loonbetaling) dan wel of de vordering van de werkgever op de werknemer al vóór het beslag verkregen was en opeisbaar is geworden. 

• Hoe verloopt het loonbeslag als sprake is van vakantiebonnen?
  Vakantiebonnen behelzen het recht van de werknemer op vakantietoeslag en het recht op loondoorbetaling tijdens vakantiedagen. Doorgaans verplicht op grond van een CAO, dragen werkgevers in sommige bedrijfstakken maandelijks een bedrag ter grootte van een bepaald percentage van het loon af aan een fonds beheerd door een daartoe opgerichte Stichting, die in ruil daarvoor de vakantietoeslag en het loon tijdens vakantiedagen aan de werknemer betaalt.
  
  Loonbeslag is volgens de wet mogelijk op vorderingen van de werknemer op de werkgever. Indien sprake is van vakantiebonnen, heeft de werknemer op grond van de betreffende CAO geen vordering op de werkgever maar op het fonds c.q. de Stichting. Schuldeisers kunnen wel beslag leggen onder het fonds c.q. de Stichting maar niet op de vordering van het fonds c.q. de Stichting op de werkgever.

 ten aanzien van de samenloop van verschillende loonbeslagen

• Hoe verloopt het loonbeslag als voor meer dan één vordering beslag wordt gelegd?
  Indien door meer schuldeisers (executoriale) beslagen zijn gelegd, dan betaalt de werkgever ten behoeve van de gezamenlijke beslagleggers aan de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd . Deze verdeelt de opbrengst van de executie volgens de regels van de wet .

• Wie is verantwoordelijk voor de gelegde beslagen als meerdere deurwaarders loonbeslag hebben gelegd?
  Elke deurwaarder is verantwoordelijk voor het beslag dat hij zelf heeft gelegd. De werkgever betaalt ten behoeve van de gezamenlijke beslagleggers aan de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd.

• Wie heeft voorrang als er meerdere loonbeslagen zijn gelegd?
  De verdeling van de gelden tussen de verschillende schuldeisers die loonbeslag hebben gelegd, is de verantwoordelijkheid van de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd.

• In welke volgorde moeten crediteuren die loonbeslag hebben gelegd worden betaald?
  De verdeling van de gelden tussen de verschillende schuldeisers die loonbeslag hebben gelegd, is de verantwoordelijkheid van de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd.

• Welke vorderingen zijn preferent en welke zijn concurrent?
  Er is een lange lijst van vorderingen die preferent zijn, waarbij ook nog een onderlinge rangorde geldt. Veel preferenties gelden echter ten aanzien van bepaalde objecten waarop beslag kan worden gelegd waardoor zij niet gelden bij loonbeslag. De belangrijkste preferenties die bij loonbeslag gelden zijn preferentie van de kosten van opheffing van het faillissement van de werknemer , de rijksbelastingen , de premies van de werknemersverzekeringen , de kosten van faillissementsaanvraag  en begrafeniskosten . De werkgever onder wie beslag is gelegd hoeft zich echter over de preferentie van de verschillende vorderingen niet te bekommeren, aangezien de verdeling van het beslagen loon onder de verschillende crediteuren de verantwoordelijkheid is van de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd.

• Heeft de belastingdienst altijd voorrang?
  De preferentie van de vorderingen van de belastingdienst betreft de invordering van de rijksbelastingen .

• Heeft de vordering van de gemeente voorrang?
  Vorderingen van de gemeente zijn niet preferent ten aanzien van de verdeling van de gelden die zijn gekregen door het leggen van loonbeslag. De verdeling van het geld dat door het beslag wordt verkregen (en daarmee de preferentie van de verschillende vorderingen) is echter de verantwoordelijkheid van de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd.

• Heeft de vordering van het waterschap voorrang?
  Vorderingen van het waterschap zijn niet preferent ten aanzien van de verdeling van de gelden die zijn gekregen door het leggen van loonbeslag . De verdeling van het geld dat door het beslag wordt verkregen (en daarmee de preferentie van de verschillende vorderingen) is echter de verantwoordelijkheid van de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd.

• Wie moet bij het vaststellen van de toepasselijke beslagvrije voet de gezinssituatie beoordelen?
  De werknemer is verplicht aan de deurwaarder die beslag legt zijn bronnen van inkomsten op te geven . Op die manier kan de deurwaarder de beslagvrije voet berekenen. De deurwaarder moet van die beslagvrije voet opgave doen aan de werknemer . De werkgever doet er goed aan om bij het bepalen van de beslagvrije voet uit te gaan van de informatie van de deurwaarder. Als de werknemer vervolgens van mening is dat de beslagvrije voet te laag is vastgesteld, kan de werkgever de werknemer naar de deurwaarder doorverwijzen.
  
  De werkgever doet er goed aan hierbij heel zorgvuldig te zijn want de werkgever kan het deel van het loon ter grootte van de beslagvrije voet alleen aan de werknemer betalen en het deel van het loon dat de beslagvrije voet te boven gaat alleen aan de schuldeiser(s) betalen.

• Gaat een vordering van het College voor de Zorgverzekering wegens niet betaalde premie van de zorgverzekering van de beslagvrije voet af?
  De verplichte inhouding van de door het College voor zorgverzekeringen vastgestelde bestuursrechtelijke premie is strikt genomen geen beslag. De inhouding dient plaats te vinden ten laste van de beslagvrije voet, die immers eerst is verhoogd met het bedrag van de premie voor de zorgverzekering .

• Hoe moet de beslagvrije voet worden berekend bij het doen van eenmalige uitkeringen (met name als de werknemer minder verdient dan de beslagvrije voet)?
  Een beslagvrije voet is slechts verbonden aan een aantal met name genoemde periodieke betalingen, waaronder het loon . Aan eenmalige uitkeringen, zoals een bonus is geen beslagvrije voet verbonden. Het netto bedrag daarvan dient de werkgever in zijn geheel aan de deurwaarder te voldoen.

N.B. (tekst toegevoegd op 5 november 2014):

In een arrest van 31 oktober 2014 (www.rechtspraak.nl, ECLI:NL:HR:2014:3068) heeft de Hoge Raad besloten dat de jaarlijkse betaling van de vakantietoeslag bij de vaststelling van de beslagvrije voet dient te worden aangemerkt als een onderdeel van het maandinkomen in de periode waarover de vakantietoeslag is opgebouwd, telkens ter hoogte van het bedrag waarmee die opbouw in de desbetreffende maand heeft plaatsgevonden. De jaarlijkse betaling van de vakantietoeslag is in verband daarmee niet voor beslag vatbaar indien en voor zover in de maanden waarover de opbouw van de vakantietoeslag plaatsvond, het inkomen (inclusief de maandelijkse aanspraak op de vakantietoeslag) onder de beslagvrije voet bleef. Dit betekent dat indien het inkomen onder de beslagvrije voet ligt, de vakantietoeslag niet (of niet volledig) aan de beslaglegger behoeft te worden afgedragen.

• Moet de beslagvrije voet per 1 januari en per 1 juli worden gewijzigd?
  De beslagvrije voet is afhankelijk van het bedrag van de bijstandsuitkering . Aangezien de bijstandsuitkeringen per 1 januari en per 1 juli van elk jaar worden geïndexeerd , geldt dat ook voor de beslagvrije voet.

• Hoe wordt de beslagvrije voet berekend bij uitdiensttreding in de loop van een maand?
  De beslagvrije voet geldt voor een bepaald bedrag dat per kalendermaand berekend wordt . Het loon dat in die kalendermaand is genoten, ook als dat de facto maar op een deel van de kalendermaand betrekking heeft, moet daarom worden verminderd met de gehele beslagvrije voet. Als de werknemer in de betreffende kalendermaand nog andere voor beslag vatbare periodieke inkomsten heeft, leidt dat tot vermindering van de beslagvrije voet . 

• Kan de beslagvrije voet ook nihil zijn?
  Ja, indien de werknemer veel voor beslag vatbare periodieke inkomsten heeft waarop nog geen beslag ligt. De beslagvrije voet wordt namelijk met deze inkomsten verminderd . Ook indien de werknemer geen woonplaats of vaste verblijfplaats binnen Nederland heeft is de beslagvrije voet in  beginsel nihil. Maar dan kan de kantonrechter wel op verzoek van de werknemer een beslagvrije voet vaststellen voor de vordering op de werkgever, indien de werknemer aantoont dat hij buiten zijn loonvordering onvoldoende middelen van bestaan heeft. 

• Wat moet de werkgever doen als er verschil is tussen de beslagvrije voet die door de beslagleggende deurwaarder(s) wordt opgegeven en de beslagvrije voet die de Ontvanger opgeeft?
  De werkgever doet er goed aan voor de omvang van de belastingvrije voet af te gaan op de informatie die hij daarover van de deurwaarder ontvangt. De werkgever kan het bedrag van de beslagvrije voet alleen bevrijdend betalen aan de werknemer en al hetgeen de beslagvrije voet te boven gaat alleen bevrijdend betalen aan de deurwaarder c.q. de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd . De deurwaarder heeft de middelen om de nodige informatie te krijgen over de vaststelling van de beslagvrije voet. De werknemer is immers verplicht aan de deurwaarder zijn bronnen van inkomsten op te geven . De deurwaarder kan zelf omtrent de bronnen van inkomsten ook informatie inwinnen bij derden waarvan de deurwaarder vermoedt dat zij periodieke betalingen aan de werknemer doen  en kan bij het UWV informatie inwinnen omtrent degenen waarvan uit de polisadministratie blijkt dat zij periodieke betalingen aan de werknemer doen . De deurwaarder moet van de berekende beslagvrije voet daarom ook opgave doen aan de werknemer . Als de Ontvanger het met de berekende beslagvrije voet niet eens is, doet de werkgever er goed aan deze te verwijzen naar de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd. Wel heeft de Ontvanger vanwege de preferentie van de vordering van de belastingdienst in elk geval altijd recht op 10% van de beslagvrije voet .

• Kan de werkgever voorkomen dat op grond van het loonbeslag afdracht aan de deurwaarder moet plaatsvinden door met de werknemer afspraken te maken over uitstel van betaling van het loon?
  Indien een werknemer door het uitstel van de betaling van het loon werkzaamheden verricht tegen een onevenredig lage vergoeding, mag de schuldeiser er van uitgaan dat de werkgever tenminste een redelijke vergoeding aan de werknemer betaalt, zodat het beslag rust op die redelijke vergoeding .

• Wat zijn de gevolgen als de werknemer failliet wordt verklaard of als op hem de Wet schuldsanering natuurlijke personen wordt toegepast?
  Het loonbeslag vervalt dan. Het faillissement en ook de toepassing van de Wet schuldsanering natuurlijke personen gelden als één groot beslag op het hele vermogen van de werknemer. 

• Welke mogelijkheid voor schuldhulpverlening zijn er?
  Schuldhulpverlening kan worden verleend door een gemeentelijke kredietbank of door de gemeentelijke sociale dienst. De schuldhulpverlener stelt een overzicht op van de schuldeisers en onderzoekt wat het totaal aan schulden is. Vervolgens probeert de schuldhulpverlener om samen met de schuldeisers te komen tot een regeling waarbij een deel van de schulden wordt kwijtgescholden tegen betaling van het resterende deel van de schuld. Bij toepassing van de Wet schuldsanering natuurlijke personen kunnen schuldeisers gedwongen worden mee te werken aan een schuldsanering. De werknemer moet dan drie jaar genoegen nemen met een inkomen ter grootte van een vrij te laten bedrag. Een bewindvoerder zorgt er voor dat de rest van het inkomen wordt verdeeld onder de schuldeisers. Na drie jaar vervalt het restant van de schulden en kan de werknemer met "een schone lei” opnieuw beginnen.

• Wat te doen als de werkgever het bedrag van de vordering voor de werknemer betaalt?
  De werkgever treedt dan in de rechten van de schuldeisers ten opzichte van de werknemer en kan zich op dezelfde manier op het loon van de werknemer verhalen als de schuldeisers dat konden doen. De werkgever kan ook besluiten om van verhaal af te zien (in welk geval echter loonbelasting verschuldigd zal zijn omdat de werknemer een voordeel geniet dat uit de dienstbetrekking voortvloeit, maar dat kan anders zijn als sprake was van een niet verhaalbare schuld) of om een betalingsregeling met de werknemer af te spreken die voorziet in lagere betalingstermijnen. Hij loopt dan wel het risico dat de werknemer bij nieuwe loonbeslagen van andere crediteuren alsnog niet meer dan de beslagvrije voet ontvangt.

• Mag de werkgever voor het opstellen van de verklaring aan de deurwaarder ter zake van het gelegde loonbeslag kosten aan de werknemer in rekening brengen?
  Het afleggen van deze verklaring is een wettelijke verplichting van de werkgever, ten aanzien waarvan de wet geen recht op vergoeding van kosten aan de werkgever toekent. Een bepaling in de arbeidsovereenkomst die de werkgever het recht zou geven deze kosten op de werknemer te verhalen is denkbaar en wordt niet door de wet verboden. De vraag is of een dergelijke bepaling niet in strijd geacht zou moeten worden met de eisen van goed werkgeverschap.

Tilburg, 3 juni 2012

mr. J.P.M. (Joop) van Zijl.