Wat was er aan de hand?
Het bedrijf Delger houdt zich bezig met de handel in hooi en
stro. Zij verbouwt zelf producten waarbij stro ter beschikking komt en
importeert het daarnaast ook uit andere landen zoals Duitsland en Denemarken.
Het stro wordt voornamelijk in de zomermaanden verkocht, maar ook gedurende de
rest van het jaar. Bloembollentelers gebruiken de stro voor het afdekken van de
door hen in te planten percelen. Alleen in de bloembollensector wordt de stro
al in de voorverkoop verkocht, de rest van de afzet geschiedt op basis van de
in het loop van het gehele jaar gesloten overeenkomsten. De prijs van de stro
is afhankelijk van de kwaliteit en het aanbod.
In de maanden april en mei 2011 hebben een aantal
bloembollentelers met de vertegenwoordiger
van Delger een overeenkomst gesloten voor de levering van stro (op afroep) in
de maanden september tot en met december 2011. De overeengekomen prijzen waren
€ 90,-- tot € 100,00 per ton stro. De overeenkomsten werden bevestigd door
Delger en op de achterzijde van de schriftelijke verkoopbevestiging stonden de
algemene voorwaarden van Delger afgedrukt. Op de voorzijde stond: "Wij staan
ingeschreven bij de kamer van koophandel te Groningen onder nummer 02077966
alwaar onze leveringsvoorwaarden zijn gedeponeerd." Tot die voorwaarden behoorde art. 15:
Overmacht, waarin â kort samengevat - werd bepaald dat buitengewone
omstandigheden (waaronder natuurrampen, grondstofschaarste e.d.) Delger
ontheffen van zijn verplichting tot levering, zonder tot schadevergoeding
verplicht te zijn.
Door een samenloop van een droog voorjaar en een natte zomer
deed zich in 2011 een ernstige schaarste aan stro voor. Als gevolg daarvan
steeg de marktprijs van stro aanzienlijk, tot zelfs € 140,-- tot € 160,-- per
ton stro in september 2011. Toen de bloembollentelers Delger in september
verzochten tot levering van stro over te gaan, bleek Delger niet meer bereid
dat tegen de in het voorjaar overeengekomen prijs te doen. Delger was slechts
bereid tot levering indien de telers per ton stro € 70,00 extra zouden betalen.
Delger beriep zich daarbij op artikel 15 (overmacht) van haar algemene
voorwaarden. De telers waren daartoe niet bereid en hebben Delger gesommeerd
alsnog tegen de overeengekomen prijs te leveren. Nadat Delger dat weigerde
hebben de telers de stro elders betrokken en hebben zij Delger in rechte
betrokken en aanspraak gemaakt op vervangende schadevergoeding, gelijk aan de
hogere prijs die zij bij andere stroleveranciers zouden moeten voldoen minus de
met Delger overeengekomen prijs.
Hoe oordeelde de rechter?
De rechter wees de vorderingen van de telers toe. Delger kon
volgens de rechter geen beroep doen op artikel 15 van de algemene voorwaarden.
Voor de vraag of de algemene voorwaarden van toepassing zijn is bepalend of de
toepasselijkheid daarvan ook tussen partijen overeengekomen is. Delger had niet
gesteld dat de vertegenwoordiger expliciet heeft gewezen op de algemene
voorwaarden. Ook op de schriftelijke verkoopbevestiging werd de
toepasselijkheid van de algemene voorwaarden niet expliciet bedongen. Er werd
immers slechts vermeld dat de algemene voorwaarden waren gedeponeerd bij de
kamer van koophandel. Daarmee stond voor de rechter vast dat de
toepasselijkheid van de algemene voorwaarden tussen partijen niet was
overeengekomen.
De rechtbank overwoog daarnaast dat zelfs als de algemene
voorwaarden wel van toepassing zouden zijn geweest, Delger geen beroep op
artikel 15 had kunnen doen. Van overmacht is geen sprake als te voorzien is dat
een bepaald probleem zich zal kunnen voordoen. De schuldenaar moet in dat geval
de negatieve gevolgen dragen als het probleem zich voordoet, of van tevoren een
expliciet voorbehoud maken. Delger had in de procedure aangegeven dat hij artikel
15 juist in de algemene voorwaarden had opgenomen, omdat hij in het verleden
eerder was geconfronteerd met aanzienlijke prijsstijgingen als gevolg van
schaarste. Delger had in het verleden verlies geleden als gevolg van de verkoop
tegen in de voorverkoop overeengekomen (lagere) prijzen, en wilde zich
daartegen wapenen. Juist daaruit bleek dat het probleem (aanzienlijke
prijsstijging) voorzienbaar was en dus niet als overmacht kon worden beschouwd.
De rechter oordeelde dat als Delger het risico van snel
stijgende stroprijzen wil afdekken, Delger expliciet met de afnemer moet
overeenkomen dat Delger niet gehouden is na te komen als haar inkoopprijs
stijgt. Een dergelijke clausule moet dus uitdrukkelijk onder de aandacht van de
afnemers worden gebracht. Artikel 15 van
de algemene voorwaarden schoot in dezen hoe dan ook te kort.
LJN: BX5805, Rechtbank Groningen, 131484 / HA ZA 12-29 (vonnis 18-07-2012)
Het kan niet vaak genoeg gezegd worden, algemene voorwaarden
zijn niet zomaar van toepassing als deze op het briefpapier of op de factuur
worden weergegeven. Algemene voorwaarden zijn pas van toepassing als de
toepasselijkheid tussen partijen is overeengekomen (aanbod en aanvaarding).
Onder bepaalde omstandigheden zijn hierop uitzonderingen mogelijk maar daar kan
de ondernemer het beter niet op laten aankomen. Voorkomen is beter dan genezen!
Wat deze uitspraak ook duidelijk maakt is dat ook goed
nagedacht moet worden over wat de ondernemer met de algemene voorwaarden wil
bereiken. Delger wilde zich met de algemene voorwaarden wapenen tegen problemen
als gevolg van aanzienlijke prijsstijgingen. De algemene voorwaarden boden hier
echter geen soulaas.
19 oktober 2012